Nhật bản - một mảnh đất giàu truyền thống văn hóa nổi tiếng với các nghệ thuật như trà đạo, kiếm đạo, hoa đạo,.. Ngoài ra, xứ sở hoa anh đào này còn sở hữu một loại hình nghệ thuật âm thầm, lặng lẽ phát triển qua 500 năm lịch sử mang tên Hương đạo Kodo.
Câu chuyện về “Hương đạo Kodo”
Hương đạo hay còn gọi là Kodo là nghệ thuật thưởng thức mùi hương của Nhật Bản. Cùng với hoa đạo và trà đạo, hương đạo đã làm nên bộ ba mỹ đạo trong truyền thống văn hóa người Nhật. Đây là môn nghệ thuật được đánh giá cao về sự tao nhã, thanh lịch và tính kiên nhẫn của những người thưởng thức. Không phải ai cũng đủ tố chất để thưởng thức hương đạo, bởi người chơi hương đạo phải có thính giác nhạy bén, một sự tập trung cao, cũng như khả năng phân tích mùi hương cao.
Hương đạo đã bắt nguồn từ rất lâu từ khi Phật giáo du nhập vào, nhưng mãi đến thế kỷ XV thì Hương đạo Kodo mới thực sự được định hình.
Thời kỳ Asuka (592 - 710): Một người dân ở vùng đảo Awajishima nhặt được phiến gỗ trôi dạt vào bờ biển của đảo, đem về đốt. Nhung khi đốt lên lại tỏa ra hương thơm lạ kỳ, vô cùng cuốn hút và quyết định đem dâng lên Tiên Hoàng Suiko.
Thời kỳ Nara (710 - 794): Các công thức bào chế hương liệu bao gồm trầm hương, xạ hương, nhu hương, quế bì được truyền bá vào Nhật Bản
Đến thời kỳ Edo, khi những công cụ phục vụ cho hương đạo phát triển, được chế tác tinh xảo thì Hương đạo mới chính thức bước vào thời kỳ hoàng kim. Gần đây các lớp về nghệ thuật này đang dần được mở trên khắp đất nước Nhật và ngày càng được nhiều người đón nhận.
Hương đạo Kodo và ngũ vị lục quốc
Theo Hương đạo Kodo, mùi trầm hương được phân thành năm mùi khác nhau đến từ 6 sáu quốc gia hay còn gọi là ngũ vị lục quốc:
Kyara (Già La): Là loại tốt nhất trong trầm hương chỉ có ở Việt Nam có mùi hương tao nhã, vị hơi đắng. Cũng chính mùi hương này đã trở thành mối giao lưu của Việt Nam và Nhật Bản thuở xa xưa.
Rakoku (La Quốc): Có nhiều hương và nhựa, vị gần như ngọt nhưng không có vẻ “điểm trang”, chỉ có ở Thái Lan.
Manaban (Chân Nam Man): hương trầm đến từ Thái Lan với mùi hăng vị đắng, mặn chỉ có ở Bồ Đào Nha
Sasora (Tá Tăng La): loại trầm chỉ có ở miền tây Ấn độ, hương thơm vị cay nhẹ nhàng.
Sumatora (Thốn Văn Đa La): là loại trầm có nhiều nhựa và vị chua, chỉ xuất hiện ở Indonesia.
Manaka (Chân Na Già): Trong các loại trầm, đây là loại trầm có mùi hương nhạt nhất gần như không mùi và chỉ có ở Malaysia.
Mười đức của mùi hương
Mười đức của hương (ko no ju toku) được biết đến là mười điều tốt đẹp hành giả có được khi luyện tập, thực hành Hương Đạo Kodo, bao gồm:
Cảm cách quỷ thần: tăng khả năng cảm giác
Thanh tịnh tâm thân : thanh tẩy cơ thể và tâm hồn
Năng phất ô uế: tẩy rửa chất độc chất bẩn trong người
Năng giác thụy miên : thức tỉnh linh hồn
Tĩnh trung thành hữu : chữa cô đơn
Trần lý du nhàn: làm đầu óc bình tĩnh
Đa nhi bất yếm : thừa thãi vẫn đẹp
Mộ nhi tri túc: ít vẫn đầy đủ
Cửu tàng bất hủ: nhiều năm không hỏng
Thường dụng vô chướng: dùng hàng ngày không gây hại
Nghệ thuật nghe hương
Đối với người Nhật, một khi đã bước vào thế giới Hương đạo Kodo thì không thể gọi bằng từ “Kawo kagu” mà phải là “Kawo kigu” hay “nghe hương”. Hương đạo không chỉ thưởng thức mùi hương bằng khứu giác mà còn phải được “lắng nghe” bằng cả tâm hồn, thả hồn mình vào những mùi hương thanh tao, để cảm nhận trọn vẹn nét tinh tế của mùi hương.
Để “nghe” một mùi hương, người thưởng thức phải chuẩn bị cả tư thế lẫn tâm thế. Phải ngồi tử tế, tay trái nâng chén hương, tay phải che miệng chén sao cho làn hương chỉ đi qua khe ngón trỏ và ngón giữa, sau đó hít thật sâu.
Người thưởng thức hương phải đạt được một độ tĩnh nhất định trong tâm hồn mới nghe ra được chất lượng của mùi hương. Hương đạo kodo không chỉ là thú vui tao nhã của giới quý tộc mà còn là một liệu pháp cho tâm hồn, giúp thanh tẩy cơ thể, xua tan cơn buồn ngủ, ổn định tinh thần,..
Đối với người Nhật, bất cứ một điều bình dị gì cũng được nâng tầm thành nghệ thuật. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho bạn nhiều thông tin về Hương đạo Kodo và nghệ thuật nghe hương. Đừng quên theo dõi Sonice để cập nhật thêm nhiều bài viết hay nhé!